دندانپزشکی کودکان
ما در دندانپزشکی برای اینکه درمان ها به صورت تخصصی صورت بگیرد چندین شاخه تخصصی داریم. مثلاً برای اصلاح نامنظمی های دندانی، ارتودنسی دندان را داریم، برای درمان های مرتبط با ریشه دندان، تخصص اندو یا ریشه درمانی داریم و …. برای مدیریت مشکلات دندانپزشکی در کودکان نیز یک شاخه تخصصی داریم که با عنوان دندانپزشکی کودکان شناخته می شود. و آنچه در این مقاله به صورت مفصل به آن پرداخته شده، بررسی تمام اقدامات و درمان هایی است که یک متخصص دندانپزشک کودکان و اطفال برای دلبندان شما انجام می دهد.
به مجموعه ای از اقدامات به منظور پیشگیری، مدیریت و درمان مشکلات دهان و دندان اطفال، کودکان، نوجوانان از سن 6 ماهگی تا سن 20 سالگی (یا زمان رویش آخرین دندان دائمی) صورت میگیرد در مجموع دندانپزشکی اطفال و کودکان گفته می شود.
در ادامه برخی از مهمترین خدماتی که بهترین کلینیک های دندانپزشکی کودکان و اطفال ارائه می دهند را اشاره می کنیم:
اینکه چطور در سنین مختلف کودک را برای مسواک زدن آماده کنید, چگونه کودک را تشویق به مراقبت از دندان هایش کنید , از چه نوع مسواکی و خمیر دندانی استفاده کنیدو…در مقاله آموزش مسواک زدن به کودکان بیان می شود.
مراقبت هایی از جمله استفاده از تمیز کننده ها خصوصا فلوراید و توصیه های لازم مربوط به تغذیه و رژیم غذایی. آشنایی با فلوراید تراپی اطفال , خمیر دندان های حاوی فلوراید , ژل ها و دهان شویه های حاوی فلوراید و آدامس های فلوراید دار و… در کلینک های دندانپزشکی ارائه می شود.
حفره های دندانی سوراخ هایی هستند که به دنبال پوسیدگی در دندان ایجاد می شود. علامت اصلی حفره دندان، سوراخ در دندان است. اما گاهی ممکن است این عارضه با هیچ نوع علائمی همراه نباشد. پس تشخیص به موقع می تواند از مشکلات دیگر جلوگیری کند.
مشاوره های مختلفی در کلینیک های تخصصی دندانپزشکی کودکان ارائه می شود، از جمله:
پرکردن دندان ها از پرکاربرد ترین روش های ترمیم دندان است. پرکردن دندان ها هم بر روی دندان های شیری و هم دندان های دائمی کودکان قابل انجام است.
دندان ها ممکن است به علت پوسیدگی ، شکستگی و بعد از عصب کشی پر شوند.
پرکردن دندان ها را می‌توان به سه روش انجام داد: پرکردن دندان ها با متد کامپوزیتی , پرکردن با مواد سفیدرنگ و پرکردن دندان با آمالگام. مواد کامپوزیتی زیبایی بیشتری دارند در حالی که آمالگام بسیار قوی‌تر است.
طی پروسه‌ی اولیه‌ی بی‌حس کردن دندان ، ممکن است کودک احساس کند که آب سرد روی دندان او اسپری می‌شود و سپس فشار کوچکی را احساس کند. اما در مجموع ، کل فرآیند پر کردن دندان تقریبا سریع و بدون درد انجام می‌شود.
مواجه شدن با اولین دندان کودک پس از پشت سر گذاشتن تمام بدخلقی ها و بی اشتهایی ها و شب بیداری های او برای همه پدر و مادر ها زیبا و دلنشین است. اما مهم تر از همه مسئولیت های جدیدی هستند که برای والدین به همراه دارد. اگر متوجه شدید که کودک دندان درد دارد و بی قراری می کند و مسکن و دارو های بی حسی هم اثری روی دندان کودک ندارد, در این مواقع معمولا عصب دندان دچار مشکل شده و بهتر است زودتر به کلینیک دندانپزشکی کودکان مراجعه شود.
اگر دندان های شیری صدمه ببینند یا پوسیدگی تا ریشه دندان های شیری پیش رفته باشد ، عصب کشی انجام می شود. هدف از عصب کشی دندان شیری حفظ دندان , استخوان و بافت لثه اطراف آن است. در این درمان دندان و اطراف آن به طور موضعی بی‌حس می‌شود تا کودک کم ترین دردی را حین درمان حس نکند.
از آنجایی که در درمان ریشه دندان برشی ایجاد نمی‌شود ، لازم نیست هنگام مسواک زدن و نخ کشیدن پس از عصب‌کشی نگران باشید. کودک می تواند طبق معمول مسواک بزند و دندان ها را نخ بکشد.
متخصصین کلینیک دندانپزشکی اطفال ممکن است برای کاهش استرس کودک و ایجاد محیطی آرام , نیاز به بیهوشی داشته باشند.
سن کم، ناتوانی‌های جسمی و ذهنی و یا اضطراب‌های شدید و کنترل نشده ناشی از صدا هایی که از تجهیزات دندانپزشکی که کودکان می‌شنوند و یا فشاری که بر اثر کار دندانپزشک احساس میکنند، می‌تواند کودکان را عصبی و نگران کند. این ترس نیز سبب عدم همکاری کودک در مراحل درمان می‌شود و درنتیجه درمان ناقص و بی‌کیفیت خواهد بود.
لذا درمان تحت شرایط بیهوشی و یا آرام بخش برای کودکان توصیه می‌گردد.
فیشورسیلانت موادي تقريبا همرنگ دندان است که با مسدود كردن شيارها مانع شروع پوسيدگي از اين ناحيه مي شود. اين كار در واقع يك درمان پيشگيرانه است. مهم ترين دندان هايي كه استفاده از فیشور سيلانت براي آن ها توصيه مي شود دندان هاي آسياي بزرگ اول و دوم مي باشد.
با توجه به این که دندان آسیای اول دایمی در سن ۶-۷ سالگی و دندان شماره ۷ یا آسیای دوم دائمی در حدود ۱۲ سالگی در دهان کودک رویش می یابد ، بهترین زمان انجام فیشور سیلنت برای دندان ششم سن ۶ تا ۷ سالگی و برای دندان هفت ۱۲ تا ۱۳ سالگی است.
اگر دندان شیری کودکان به شدت دچار پوسیدگی شده باشد و یا عصب کشی شده باشد , دندانپزشک کودکان اقدام به روکش دندان با روکش های پیش ساخته می کند.
این روکش ها برای پوشاندن و حفاظت دندان ها قرار داده می شود. آن ها پیش ساخته ، فلزی , ماندگاری بالا و پوشش کامل دندان را دارند.
فلوراید یک ماده معدنی است که در طبیعت و در بسیاری از مواد غذایی مانند چای، آب، غذا های دریایی ، انواع سبزی و… وجود دارد. حتی اگر کودکی پوسیدگی دندان نداشته باشد , فلوراید موضعی به عنوان وسیله ای برای افزایش مقدار فلوراید مینای دندان تازه رویش یافته و افزایش مقاومت این دندان‌ها در برابر پوسیدگی توصیه می‌شود.
فلوراید تراپی در مطب دندانپزشکی با انواع مختلف فلوراید که می‌تواند به‌صورت ژل ، کف یا موادی به نام وارنیش دندان باشد، انجام میگیرد. انجام این کار نیازی به بی‌حسی دندانپزشکی ندارد و برای کودک دردناک نیست.
نحوه نگهداری و مراقبت از دندان های شیری در سنین کودکی ، تاثیر بسیار زیادی بر روی رویش دندان های دائمی می‌گذارد. برای همین کودکان باید به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنند تا مشکلات مربوط به دندان‌های آنها برطرف شود و برای داشتن دندان های دائمی سالم و خوش‌فرم آماده شوند.
اگر مشکلات خاصی مثل کج بودن دندان یا عدم هماهنگی در تراز دندان های کودک وجود داشته باشد ، دندانپزشک باید برای رفع آن اقداماتی را انجام دهد.
بیشتر بچه ها درمان فعال ارتودنسی را بین سنین 9 تا 14 سالگی شروع میکنند. ارتودنتیست ها توصیه میکنند در حالی که فرزند شما هنوز در حال رشد است ، مشکلات دندانی آن ها را اصلاح کنید. زیرا پس از به اتمام رسیدن سن رشد و بالغ شدن آن ها ، پروسه های درمانی ارتودنسی ممکن است طولانی تر و پرهزینه تر باشد.
ریشه دندان شیری کودکان عموما کوتاه است و تحلیل می‌رود و کشیدن آن دشوار نیست. درد یا ناراحتی حاصل از کشیدن آن هم بسیار کم است. اما , با این حال می‌تواند برای کودک ترسناک باشد ، چرا که نمی‌داند باید انتظار چه چیزی را داشته باشد و غالبا نگران تحمل درد است. حتما به خاطر داشته باشید که بعد از کشیدن دندان شیری موارد زیر را رعایت کنید.
حداقل به مدت ۳۰ دقیقه گاز استریل را در ناحیه دندان کشیده شده فشار دهید. کودک نباید گاز را بجود. گاز استریل نباید زودتر از ۳۰ دقیقه برداشته شود چون باعث باز شدن لخته خونی می شود.
کودک نباید تف کند چون خونریزی افزایش پیدا می کند. دقت کنید بزاق زیاد همراه اندکی خون، مقدار زیادی خون به نظر می رسد که نباید منجر به نگرانی شما شود.
ضربه به دندان شیری کودک ممکن است از چشمان شما پنهان بماند. بنابراین مراقب باشید که اگر کودک شما در حین بازی یا راه رفتن دچار آسیب در ناحیه فک و صورت شد حتما دندان های شیری کودک را بررسی کنید و مراقب تغییر رنگ و یا جا به جایی و لق شدن دندان کودک خود باشید. گاها ممکن است دندان بیافتد، در این مواقع دندان را در یک فنجان شیر بگذارید و کودک را به دندانپزشکی شبانه روزی برسانید.
ضربه به دندان شیری کودکان فقط اثر فیزیکی ندارد , بلکه اثر روانی و رفتاری هم دارد . بهتر است برای کاهش استرس کودک آرامش خود را حفظ کنیم و به توصیه های دندانپزشکان متخصص کودک توجه کنیم.
فضا نگهدار یک اصطلاح کلی برای هر نوع وسیله ای است که بعد از کشیدن دندان طراحی می شود تا فضای دندان کشیده شده را حفظ و از حرکت دندان های مجاور جلوگیری کند. دندانپزشکان به گروهی از کودکان که دندان های شیری آن ها زودتر افتاده و یا دندان های دائمی‌شان دیرتر رشد کرده اند ، استفاده از فضا نگهدار را تا زمانی که شکاف های موجود در دهان آن ها با دندان های دائمی پر شود ، توصیه میکنند.
تعبیه فضا نگهدار دندان کودکان در سن و زمان مناسب می تواند از نیاز کودک شما به درمان های ارتودنسی در آینده جلوگیری کند.
برخی از مهم ترین عادات مضری که می تواند به سلامت دندان های کودک آسیب برساند شامل؛
مکیدن انگشتان
معمولا کودکان بعد از رویش دندان های دائمی خود، انگشتان خود را می مکند. مکیدن انگشت می تواند باعث لق شدن و انحراف دندان های کودک از جای خود شود.
دندان قروچه
ساییدن دندان ها به هم یا دندان قروچه در اثر فشار عصبی و مشکل بد خوابیدن ایجاد می شود. خودداری از جویدن غذاهای سفت در طول روز، درد دندان و آسیب ناشی از دندان قروچه را کم می کند.
جویدن ناخن
نگامی که دیدید کودک ناخن یا هر چیز دیگری را می جود بهتر است به جای آن آدامس های بدون قند را به او بدهید. آدامس های بدون قند باعث ترشح زیاد بزاق می شوند و از بوی بد دهان و پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کنند.
سخت مسواک زدن
مسواک زدن بخشی از رعایت بهداشت دهان و دندان است، اما نباید سفت و محکم مسواک زده شود. این نوع مسواک زدن باعث از بین رفتن مینای دندان، تحریک لثه ها، حساس شدن دندان ها نسبت به سرما و گرما و حتی ایجاد سوراخ هایی در دندان می شود.
توجه به سن فرزند در مراجعه به دندانپزشکی بسیار مهم است . با توجه به اینکه دندان های شیری تقریبا از ۴ تا ۱۸ ماهگی رشد می کننده و معمولا تا ۲ تا ۳ سالگی یک سری کامل بیست تایی از آن ها رشد یافته اند.
از روزی که اولین دندان کودک می روید ، وظیفه والد